Białko - jeden z najważniejszych makroskładników w codziennej diecie. Odpowiedzialny między innymi za regulowanie przemiany materii, budowanie mięśni oraz komórek ciała czy też wspieranie gojenia ran i tworzenia blizn. Jeśli zastanawiasz się, co ma dużo białka, przeczytaj nasz artykuł i poznaj produkty wysokobiałkowe, ich korzyści oraz wpływ na organizm. Dowiedz się także, jak włączyć je do swojej diety w sposób zrównoważony i zdrowy.
Przeczytaj również: Dieta wysokobiałkowa – zasady, działanie, przykładowy jadłospis
Białko, jako jeden z trzech głównych makroskładników (obok węglowodanów i tłuszczów), pełni w organizmie człowieka kluczową rolę. To właśnie ono odpowiada za:
Niedobór białka może prowadzić do osłabienia odporności, problemów z koncentracją czy złej kondycji włosów, skóry i paznokci. Równie ważne, jak dostarczanie białka, jest jego odpowiednie zbilansowanie w diecie.
Powyżej opisano jak istotną rolę w organizmie człowieka pełni białko. Każdy powinien uwzględniać je w swojej diecie, jednak w zależności od różnych czynników, zalecana dzienna podaż jest dla każdej osoby inna.
Większe zapotrzebowanie na białko mają kobiety w ciąży (z uwagi na pokrycie potrzeb płodu) oraz w okresie laktacji (w celu wytworzenia pełnowartościowego pokarmu). Zalecana dzienna podaż wzrasta również w okresie rozwoju i dojrzewania oraz w czasie rekonwalescencji po chorobie. Podobnie jest w przypadku sportowców, u których białko jest wykorzystywane do budowania masy mięśniowej.
Produkty bogate w białko dzielą się na dwie grupy – pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.
Produkty zwierzęce zawierają pełnowartościowe białko, czyli takie, które dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów. Znajdziesz je w:
Białko roślinne jest niepełnowartościowe, co oznacza, że nie dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów w odpowiedniej ilości. W związku z tym wymagane jest łączenie ze sobą produktów w posiłku (np. roślin strączkowych z produktami zbożowymi), aby uzyskać odpowiednią ilość aminokwasów. Przykłady:
Zarówno białko pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego, składa się z aminokwasów. Ich struktura w białku odzwierzęcym ma bardzo zbliżoną budowę do ludzkich komórek. Proteiny pochodzenia zwierzęcego określane są mianem białka pełnowartościowego. Znajduje się ono przede wszystkim w: mięsie, rybach, jajach, mleku i produktach nabiałowych.
W przypadku białka roślinnego proporcje aminokwasów są zaburzone z uwagi na ilość w ich budowie aminokwasów ograniczających oraz dużą zawartość błonnika. Skutkuje to utrudnionym wchłanianiem i niecałkowitym wykorzystaniem spożytego białka. Ważne jest, aby w przypadku spożywania wyłącznie roślinnych produktów białkowych komponować posiłek tak, aby uzyskać komplet aminokwasów egzogennych, czyli takich, które trzeba dostarczyć do organizmu np. łącząc ze sobą rośliny strączkowe oraz produkty zbożowe.
Sprawdź, ile białka mają poszczególne grupy produktowe. Poniższe tabele przedstawiają zawartość białka w 100 g produktu.
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Krewetki |
27g |
Tuńczyk |
23,7g |
Łosoś wędzony |
21,6g |
Makrela wędzona |
20,7g |
Halibut |
20,2g |
Łosoś świeży |
20g |
Szprot wędzony |
19g |
Dorsz świeży |
17,8g |
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Jaja |
12,5g |
Ser cheddar pełnotłusty |
27,2g |
Ser gouda tłusty |
25,2g |
Ser camembert pełnotłusty |
21,5g |
Twaróg tłusty |
17,8g |
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Pierś z kurczaka |
21,6g |
Schab wieprzowy (bez kości) |
21g |
Sznycel cielęcy |
20,6g |
Wątróbka wieprzowa |
20,3g |
Polędwica wieprzowa |
20,2g |
Pierś z kaczki (bez skóry) |
20g |
Pierś z indyka (bez skóry) |
19,3g |
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Soczewica |
25g |
Nasiona słonecznika |
24,4g |
Nasiona grochu |
23,8g |
Nasiona fasoli czerwonej |
23g |
Nasiona fasoli białej |
21,4g |
Ciecierzyca |
20g |
Groszek zielony |
6,4g |
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Pistacje |
20,6g |
Migdały |
20g |
Orzechy nerkowca |
18g |
Orzechy włoskie |
15,2g |
Orzeszy laskowa |
15g |
Orzeszki pinii |
14g |
Orzechy brazylijskie |
14g |
Orzechy arachidowe |
13,7g |
Orzechy pekan |
9g |
Orzechy macadamia |
8g |
Produkt |
Zawartość białka w 100 g produktu |
Pszenica |
12,2g |
Jęczmień |
11,9g |
Owies |
11,8g |
Żyto |
11g |
Kukurydza |
9,5g |
Dieta bogatobiałkowa może negatywnie oddziaływać na zdrowie. Dlatego tak ważne jest, aby spożywać odpowiednią ilość białka, nieprzekraczającą rzeczywistego zapotrzebowania. Zbyt duża podaż tego makroskładnika zamiast pozytywnych efektów może przynieść negatywne skutki. Nadmiar białka zostanie wydalony z organizmu, a praca nerek i wątroby zostanie zaburzona.
Niezależnie od przyjętego sposobu żywienia, białko powinno być spożywane w odpowiednich ilościach. Jest elementem zdrowej, racjonalnej diety oraz wspomaga redukcję masy ciała i kształtowanie sylwetki. Warto mieć jednak na uwadze, że zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża podaż białka może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne.
Jeśli masz dodatkowe pytania zachęcamy do kontaktu z dietetykiem Body Chief pod numerem telefonu +48 601 444 466 lub adresem e-mail [email protected]