Ketoza to stan metaboliczny podczas którego dochodzi do wzrostu stężenia ciał ketonowych w osoczu. Stan ten jest niezwykle kluczowy podczas stosowania diety ketogenicznej. Dowiedz się jak wprowadzić organizm w stan ketozy oraz czy jest ona zdrowa. Dietetyk Body Chief wyjaśnia.
Przeczytaj również: Dieta ketogeniczna - zasady, co jeść, jak zacząć?
Ketoza jest stanem metabolicznym w organizmie, w którym dochodzi do wzrostu stężenia ciał ketonowych w osoczu. Jednocześnie poziom glukozy i insuliny we krwi pozostaje na niskim poziomie. W odróżnieniu od standardowej sytuacji, w której energii pochodzi z glukozy, w stanie ketozy do pozyskania energii wykorzystuje się ciała ketonowe powstałe w wyniku utleniania wolnych kwasów tłuszczowych.
Organizm może być wprowadzony w stan ketozy za sprawą wielu czynników. Jednym z najczęściej omawianych jest dieta. Za sprawą zmiany sposobu żywienia możemy doprowadzić do wystąpienia ketozy. Pierwszą z opcji jest tak zwana głodówka. Przy długotrwałym okresie głodzenia organizm przestawia się na pobieranie energii z ciał ketonowych. Podobny efekt osiągany jest w wyniku zastosowania diety ketogennej, czyli takiej, w której maksymalnie ogranicza się podaż węglowodanów w posiłkach a główne źródło energii w spożywanych posiłkach stanowią tłuszcze. Zwolennicy diety ketogenicznej często zalecają, żeby przed rozpoczęciem stosowania tego modelu żywieniowego, wprowadzić okres głodówki, aby lepiej zaadaptować organizm do zmian.
Warto zauważyć, że stan ketozy jest również osiągany poprzez aktywność fizyczną. W wyniku wielu zmian, m.in. metabolicznych, krążeniowych, oddechowych powstałych przy intensywnym wysiłku fizycznego dochodzi do wzrost stężenia ciał ketonowych we krwi. Mechanizmem, który może stać za powstaniem ketozy powysiłkowej jest obniżenie rezerw węglowodanowych w organizmie oraz zmiany stężenia hormonów podobne do tych, obserwowanych podczas głodówki.
Istnieje również ketoza indukowana, która wywoływana jest celowo przy występowaniu niektórych jednostek chorobowych np. padaczki lekoopornej, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, niektórych typów nowotworów. Należy mieć jednak na uwadze fakt, że wiedza o mechanizmach działania ketozy na choroby nie jest jeszcze do końca znana.
Bardzo ważnym aspektem wprowadzania i utrzymania organizmu w stanie ketozy jest stała kontrola stężenia ciał ketonowych. Stosowanie diety ketogennej bez analizy zawartości ciał ketonowych jest bezzasadne, ponieważ nie mamy informacji, czy nasz organizm rzeczywiście czerpie energię z innego źródła niż glukoza.
Wprowadzanie organizmu w stan ketozy bez medycznych wskazań do tego, nie jest zalecane. Wpływa to na zaburzenie wielu procesów i dłuższej perspektywie czasowej może prowadzić do poważnych konsekwencji. Długoterminowe stosowanie diety ketogenicznej w celach innych niż medyczne nie zostało jeszcze dokładnie zbadane, dlatego przed rozpoczęciem takiego sposobu żywienia oraz w jego trakcie należy być pod stałą opieką lekarską i regularnie wykonywać badania.
Jako objawy przejścia organizmu w stan ketozy wymienić można:
Należy jasno podkreślić, że według aktualnej wiedzy, stosowanie diety ketogenicznej bez wskazań medycznych nie jest zalecane. Ten model żywienia jest w szczególności niewskazany dla dzieci, kobiet w ciąży, osób zmagających się z chorobami układu pokarmowego oraz układu sercowo-naczyniowego.
Ketoadaptacja jest procesem stopniowego obniżania zawartości węglowodanów w diecie. Stanowi okres około 2-4 tygodniu przed wejście w stan ketozy, w którym przygotowuje się organizm do zmiany źródła pobieranej energii. Ma to uchronić przed pojawieniem się niekorzystnych aspektów diety ketogenicznej (np. keto grypy) oraz zwiększyć szanse na szybkie i bezproblemowe wejście organizmu w stan ketozy.
W czasie ketoadaptacji należy ograniczyć produkty bogate w węglowodany, takie jak produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, owoce i warzywa z dużą zawartością cukrów prostych, słodycze i słone przekąski. Jadłospis powinien bazować na tłuszczach, mięsie, nabiale, rybach, nasionach, pestkach oraz warzywach z małą ilością węglowodanów (np. ogórek, sałata, cukinia).