Dieta cukrzycowa – co jeść, a czego nie?

W obliczu coraz większej liczby przypadków cukrzycy, kwestia właściwego żywienia staje się niezwykle istotna. Dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu cukrzycą, kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i zapobieganiu powikłaniom zdrowotnym. W poniższym artykule przyjrzymy się diecie cukrzycowej - co jeść, a czego unikać, aby utrzymać zdrowie i dobrą kondycję fizyczną.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Cukrzyca - co to?
• Rodzaje cukrzycy
• Jak zadbać o dietę przy cukrzycy?
• Dieta cukrzycowa - zasady
• Dieta cukrzycowa - co wolno jeść?
• Dieta cukrzycowa - produkty zakazane
• Przykładowy jadłospis diety dla cukrzyka

Przeczytaj również: Dieta IF - Czym jest Intermittent Fasting - Nowy trend na odżywianie?

Cukrzyca – co to?

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi, określanym inaczej jako hiperglikemia. Przyczyną choroby jest zaburzenie wydzielania insuliny lub jej upośledzone działanie.

Rodzaje cukrzycy

WHO (ang. World Health Organization) klasyfikuje cukrzycę na cztery grupy:

I. Cukrzyca typu 1 – wywołana uszkodzeniem komórek beta trzustki, które prowadzi do całkowitego zaprzestania produkcji insuliny;

II. Cukrzyca typu 2 – charakteryzuje się zaburzeniem w utrzymaniu glukozy na odpowiednim poziomie - komórki beta trzustki wytwarzają insulinę, jednak w niedostatecznej ilości;

III. Inne określone typy cukrzycy (np. cukrzyca wywołana przez leki, defekty genetyczne, choroby trzustki czy zakażenie);

IV. Cukrzyca ciężarnych – pojawia się u kobiet, które przed ciążą nie miały rozpoznanej cukrzycy i podobnie jak cukrzyca typu 2 jest stanem, w którym utrzymuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi.

Jak zadbać o dietę przy cukrzycy?

W żywieniu chorych na cukrzycę zarówno typu 1 jak i 2 zaleca się spożywanie produktów zawierających węglowodany złożone, błonnik pokarmowy, produkty białkowe o obniżonej zawartości tłuszczu oraz tłuszcze roślinne. Oprócz postępowania dietetycznego należy także:

• - zwiększyć aktywność fizyczną,
• - w razie konieczności, po konsultacji z lekarzem, wprowadzić leczenie farmakologiczne doustnymi lekami i/lub insuliną,
• - kontrolować wraz ze specjalistą pozostałe choroby współistniejące, jak np. zaburzenia lipidowe i nadciśnienie.

Dieta cukrzycowa – zasady

Zasady diety cukrzycowej różnią się w zależności od typu choroby. W planowaniu żywienia osób z cukrzycą typu 1 przede wszystkim przestrzega się ilości wymienników węglowodanowych i ich rozkładu na posiłki uwzględniając rodzaj i dawkę otrzymywanej insuliny. Dieta jest zazwyczaj normokaloryczna lub ze zwiększoną ilością kalorii, ponieważ chorzy mają z reguły należną masę ciała lub nawet niedowagę. Osoby zmagające się z cukrzycą typu 2 często mają nadwagę lub są otyłe więc w tym przypadku zaleca się wprowadzenie deficytu kalorycznego w celu zmniejszenia masy ciała. Stopniowa redukcja zbędnych kilogramów ma duży wpływ na łagodzenie objawów choroby.

Dieta cukrzycowa – co wolno jeść?

Według rekomendacji PTD (Polskie Towarzystwo Diabetologiczne) węglowodany powinny zapewniać około 45-50% wartości diety. Zaleca się przede wszystkim węglowodany pochodzące z pełnego ziarna zbóż, warzyw oraz owoców. Należy wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG<50) oraz zawierające duże ilości błonnika pokarmowego. Jego spożycie powinno wynosić około 20-35g na dobę. Produkty z niskim indeksem glikemicznym, powodują powolny wzrost, a następnie spadek glukozy we krwi, co ma ogromne znaczenie szczególnie w przypadku chorych na cukrzycę typu 2. Tłuszcze powinny dostarczać 30-35% energii, ale należy pamiętać, aby ograniczać tłuszcze nasycone, które występują w produktach zwierzęcych takie jak np. masło, smalec, śmietana, tłuste mięsa oraz podroby. Zaleca się również zwiększenie spożycia ryb, które są dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3. Białka powinny dostarczać 15-20% energii z zachowaniem odpowiedniej proporcji tj. 1:1 pomiędzy białkiem pochodzenia zwierzęcego a roślinnego. Posiłki należy spożywać regularnie tj. 5-6 razy dziennie. Te wszystkie zalecenia żywieniowe zostały uwzględnione w zestawie LOW IG oferowanym przez Body Chief, który jest wariantem diety pudełkowej dedykowanej cukrzykom.

Dieta cukrzycowa – produkty zakazane

Należy przede wszystkim eliminować węglowodany proste z codziennej diety. Ich źródłem są przede wszystkim słodycze, cukier i miód. Dodatkowo dobrze jest ograniczyć spożycie owoców, w szczególności tych z wysokim indeksem glikemicznym jak np. banan, winogrono, arbuz, ananas czy melon. Spożycie soli zarówno przez osoby chore na cukrzycę, jak i zdrowe powinno być ograniczone do 5g (około 1 łyżeczka) na dobę.

Wybór produktów spożywczych w profilaktyce i leczeniu cukrzycy

 

Grupa produktów	Zalecane	Niezalecane
Produkty zbożowe	Chleb żytni, graham, razowy, ryż brązowy, kasze gruboziarniste (np. gryczana, pęczak), makaron pełnoziarnisty, makaron z mąki durum	Chleb pszenny, chleb na miodzie i wypieki z dodatkiem cukru, drożdżówki, ciasta kruche, kluski francuskie, biszkoptowe na jajkach, groszek ptysiowy, makaron pszenny z mąki oczyszczonej, ryż biały
Produkty mleczne	Naturalnie fermentowane (np. kefir), jogurt, maślanka, ser twarogowy chudy, naturalne chude serki homogenizowane, mleko < 2% tłuszczu	Mleko i przetwory > 2% tłuszczu, napoje mleczne słodzone cukrem i miodem, dżem, tłuste sery podpuszczkowe (np. żółte, pleśniowe, topione), ser twarogowy tłusty
Mięso, drób, wędliny, ryby, jaja	Chude mięso z kurczaka i indyka, cielęcina, młoda wołowina, królik, ryby, chude wędliny, polędwica, wędliny drobiowe, jaja	Mięsa tłuste np. baranina, wieprzowina, wołowina, konina, podroby, gęsi, kaczki, tłuste części kurczaka (udka, skrzydełka), tłuste wędliny, kaszanka, parówki, konserwy mięsne, pasztetowa, salceson, pasztety
Tłuszcze	Oleje (np. rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, lniany, z pestek winogron), oliwa z oliwek, margaryna	Smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, olej kokosowy, masło, śmietany
Warzywa	Wszystkie świeże i mrożone – nierozgotowane	Sałatki i surówki tłuste – z dodatkiem dużej ilości śmietany, cukru, majonezu, frytki, ziemniaki z dodatkiem masła, smalcu lub margaryny
Owoce	Świeże i mrożone, nieprzejrzałe owoce (banany, winogrona, owoce suszone oraz dżemy w ograniczonej ilości)	Owoce w syropach, kompoty z cukrem, galaretki ze śmietaną, owoce kandyzowane, dżemy wysokosłodzone
Zupy	Wywary warzywne, chude wywary mięsne, zaprawiane chudym mlekiem lub jogurtem naturalnym <2% tłuszczu	Esencjonalne wywary na tłustych mięsach, kościach, zagęszczone zasmażkami, zaprawiane śmietaną, owocowe z cukrem
Desery	Kisiele, galaretki, budynie na chudym mleku, sorbety, sałatki owocowe	Kremy, torty, marmolady, wszystkie desery z cukrem oraz z dużą zawartością tłuszczu, pączki, faworki, chałwa, czekolada, lody, budynie na mleku >2%, orzechy kokosowe, orzechy solone
Napoje	Woda mineralna, herbata i kawa bez cukru, kawa zbożowa, soki warzywne (soki owocowe sporadycznie, w ograniczonych ilościach)	Napoje typu coca – cola, gazowane, słodzone cukrem, napoje alkoholowe, owocowe, lemoniada
Przyprawy	Pieprz, zioła, przyprawy korzenne, musztarda, ksylitol	Cukier, miód, glukoza, fruktoza

Źródło: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Przykładowy jadłospis diety dla cukrzyka

Poniżej przestawiono przykładowy jadłospis dla cukrzyka przygotowany w oparciu o propozycje oferowane w ramach zestawu LOW IG.

• Śniadanie: Tatar z bakłażana z bułeczką gryczaną,
• II śniadanie: Panna cotta z sosem z owoców leśnych,
• Obiad: Chicken nuttermasala z brązowym ryżem i kalafiorem,
• Podwieczorek: Świeże warzywa z dipem z ricotty,
• Kolacja: Pełnoziarnisty naleśnik z hummusem, pieczonymi warzywami i szpinakiem.

Dieta pudełkowa dla diabetyka – rozwiązanie idealne?

Prawidłowo zbilansowana dieta stanowi ważny element leczenia cukrzycy. Dieta pudełkowa dla osoby chorującej jest wygodnym i łatwo dostępnym rozwiązaniem. Korzystając z cateringu dietetycznego można mieć pewność, że jadłospis został zbilansowany przez wykwalifikowanego dietetyka a przygotowane posiłki są smaczne i różnorodne. Przygotowanie we własnym zakresie pożywienia dostosowanego pod cukrzycę wymaga dużego zaangażowania. Należy zapoznać się z zaleceniami żywieniowymi, liczyć kalorie i makroskładniki, robić przemyślane zakupy czytając składy produktów i wyszukiwać inspiracji kulinarnych. Dieta z niskim indeksem gliemicznym często wiąże się z przygotowaniem innych posiłków, niż dla pozostałych członków rodziny, co jest równoznaczne z większymi wydatkami na wyżywienie.