Witamina K – właściwości, rola, występowanie

Witamina K to grupa organicznych związków chemicznych, niezbędna do funkcjonowania organizmu. Jej podstawową funkcją jest udział w krzepnięciu krwi, ale czy tylko? Poznaj rolę witaminy K w organizmie oraz produkty w nią bogate. 

• Z artykułu dowiesz się:
• Witamina K - co to
• Witamina K - rola w organizmie
• Na co pomaga witamina K?
• Gdzie występuje witamina K
• Produkty bogate w witaminę K - tabela
• Witamina K - objawy niedoboru
• Dawkowanie witaminy K
• Czy da się przedawkować witaminę K?

Przeczytaj również: Witamina C - właściwości, rola w organizmie, występowanie.

Witamina K - co to?

Witamina K to w rzeczywistości grupa organicznych związków chemicznych uznawanych za jeden z niezbędnych składników pokarmowych. Do witaminy K zaliczamy dwie rozpuszczalne w tłuszczach substancje, które naturalnie występują w przyrodzie. Są to:

• filochinon (witamina K1) – syntetyzowany przez rośliny i dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem,
• menachinon (witamina K2) – wytwarzany przez drobnoustroje obecne we florze bakteryjnej jelit.

W warunkach laboratoryjnych otrzymywany jest także menadion, nazywany często witaminą K3. Od naturalnych postaci witaminy K różni się tym, że rozpuszcza się w wodzie

Witamina K - rola w organizmie

Witamina K jest jednym z kluczowych składników odżywczych dla naszego organizmu. Jej podstawową funkcją jest udział w procesie krzepnięcia krwi. Poprzez wpływ na syntezę protrombiny oraz czynników krzepnięcia krwi w wątrobie działa przeciwkrwotocznie. Witamina K uczestniczy także w metabolizmie tkanki kostnej, procesach jej mineralizacji oraz wspomaga utrzymywanie równowagi gospodarki wapniowej. Ponadto ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybakteryjne i przeciwgrzybicze.

Na co pomaga witamina K?

Witamina K wspomaga układ sercowo-naczyniowy i pełni ważną rolę w zapobieganiu choroby niedokrwiennej serca. Wzmacnia i uelastycznia ściany naczyń krwionośnych, przez co nie dopuszcza do ich zwapnienia i pękania. Dzięki działaniu przeciwkrwotocznemu, zmniejsza ryzyko występowania zbyt obfitych krwawień w trakcie miesiączki.

Poprzez swój udział w procesie kościotwórczym, witamina K może być wykorzystywana także w profilaktyce osteoporozy. Badania wykazały, iż zbyt niska gęstość kości jest powiązana z niedoborem witaminy K. W prewencji złamań będących skutkiem osteoporozy zalecana jest zwiększona podaż witaminy K2.

Uważa się, że witamina K może mieć także działanie przeciwnowotworowe. Najnowsze badania wskazują, iż ten składnik może spowalniać wzrost niektórych komórek nowotworowych i przyczyniać się do ich niszczenia.

Gdzie występuje witamina K?

Witamina K występuje przede wszystkim w produktach roślinnych, które są źródłem filochinonu (witamina K1). Jego największa ilość znajduje się w roślinach kapustnych (np. jarmuż, brukselka, kapusta włoska, brokuł) oraz ciemnozielonych, liściastych warzywach (m.in. szpinak, sałata, botwinka). Mniejsze ilości witaminy K1 znajdują się także w olejach roślinnych czy margarynach.

Produkty odzwierzęce są również źródłem witaminy K. Występuje w nich forma K2, czyli menachinon. Do produktów pochodzenia zwierzęcego zawierających najwięcej tego składnika należą: wątroba, niektóre gatunki serów, fermentowane produkty mleczne oraz żółtka jaj.

Produkty bogate w witaminę K - tabela

Zawartość witaminy K	Produkt spożywczy
≥100  µg/100g	jarmuż szpinak boćwina natka pietruszki sałata brokuły brukselka liście bazylii soja, nasiona wątroba kurza
50-100 µg/100g	wątroba wołowa kapusta kalafior masło olej rzepakowy oliwa z oliwek
10-50 µg/100g	sery żółtko jaj fasola groszek zielony seler naciowy

Witamina K - objawy niedoboru

Niedobory witaminy K u osób dorosłych zdarzają się bardzo rzadko. Składnik ten występuje w szeroko dostępnych produktach spożywczych oraz w pewnej ilości jest syntetyzowany przez naszą florę jelitową. Z tego względu występowanie deficytów u osób dorosłych zazwyczaj jest wynikiem zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym.

Skutki niedoboru witaminy K

Do najczęstszych skutków niedoboru witaminy K zaliczyć można:

• wydłużony okres krzepnięcia krwi,
• samoistne krwawienia,
• skłonności do powstawania siniaków,
• obfite i przedłużające się krwawienia menstruacyjne,
• krwotoki z nosa,
• krwawienie do narządów wewnętrznych,
• krwiomocz.

Przewlekły deficyt witaminy K w organizmie może przyczyniać się także do rozwoju osteoporozy, niedokrwistości i choroby niedokrwiennej serca.

Grupą najbardziej narażoną na deficyt witaminy K są noworodki i niemowlęta karmione piersią. Ich układ pokarmowy jest niedojrzały, a mikroflora jelitowa jeszcze niewykształcona. Ponadto mleko matki zawiera znikome ilości tego składnika. Niski poziom witaminy K jest jednym z głównych czynników ryzyka choroby krwotocznej noworodków. Z tego względu w ciągu pierwszych 6 godzin życia dziecka profilaktycznie podawana jest dawka 1 mikrograma witaminy K1 domięśniowo.

Dawkowanie witaminy K

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K jest stosunkowo niewielkie w porównaniu z innymi witaminami, ponieważ pojedyncza cząsteczka tej substancji jest wielokrotnie wykorzystywana do różnych procesów zachodzących w organizmie człowieka.

Norma na witaminę K w znacznej części pokrywana jest przez jej endogenną syntezę w jelicie czczym i krętym (witamina K2). Uzupełnienie stanowi dostarczany wraz z pokarmem filochinon (witamina K1) i właśnie dla niego określono poziom spożycia. Zależy on przede wszystkim od wieku i płci. Dla dorosłych mężczyzn norma na witaminę K wynosi 65 µg, natomiast dla kobiet 55 µg.

Zapotrzebowanie zwiększa się w przypadku zespołu złego wchłaniania, przewlekłych chorób jelit oraz wątroby, przy długotrwałych biegunkach czy antybiotykoterapii.

Należy także pamiętać, iż przeciwwskazaniem do wysokiego spożycia witaminy K jest zażywanie leków obniżających krzepliwość krwi (np. warfaryna). Szacuje się, że już dawka 10 µg witaminy K2 może obniżać skuteczność tych farmaceutyków.

Czy da się przedawkować witaminę K?

Ryzyko przedawkowania witaminy K jest niewielkie. Składnik ten nie jest magazynowany w wątrobie w tak dużych ilościach, jak pozostałe witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Do nadmiaru dochodzi jedynie przy nieprawidłowej suplementacji syntetycznej witaminy K3. W zbyt dużych dawkach może ona wykazywać negatywne działanie, dlatego należy pamiętać, że każda suplementacja powinna być wprowadzona po konsultacji z lekarzem.

Objawy nadmiaru witaminy K

Objawy wskazujące na nadmiar witaminy K to:

• nadmierna potliwość i uderzenia gorąca,
• bóle w klatce piersiowej,
• niedokrwistość,
• upośledzenie funkcjonowania wątroby,
• zaczerwienienie skóry.

Jeśli masz dodatkowe pytania zachęcamy do kontaktu z dietetykiem Body Chief pod numerem telefonu +48 601 444 466 lub adresem e-mail [email protected].