Dieta przy jelicie drażliwym

Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła i często uciążliwa choroba jelitowa, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Choć nie jest groźna dla życia, potrafi istotnie wpłynąć na codzienne funkcjonowanie oraz komfort psychiczny pacjentów. Zawiłości tej przypadłości oraz różnorodność jej objawów sprawiają, że diagnoza i leczenie stanowią wyzwanie dla pacjentów i lekarzy. Z tego artykułu dowiesz się więcej o IBS, jego objawach, przyczynach oraz skutecznych strategiach leczenia, z szczególnym uwzględnieniem roli diety w łagodzeniu dolegliwości.

• Spis treści:
• Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS)
• Przyczyny i objawy IBS
• Zespół jelita drażliwego – jaka dieta?
• Przykładowy jadłospis przy jelicie drażliwym
• Podsumowanie
• Bibliografia

Przeczytaj również: Dieta na refluks - co jeść i czego unikać?

Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS)

Zespół jelita drażliwego (IBS – ang. Irritable Bowel Syndrome) to przewlekła choroba czynnościowa jelit, w której komunikacja na osi jelita-mózg przebiega nieprawidłowo. Charakteryzuje się objawami ze strony przewodu pokarmowego, których nie można wytłumaczyć innymi zaburzeniami. Objawia się głównie nieprawidłowościami rytmu wypróżnień oraz bólami brzucha. Szacuje się, że na całym świecie 10-15% populacji może cierpieć na tę przypadłość i dotyka ona 2 razy częściej kobiet niż mężczyzn. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia.

Przyczyny i objawy IBS

• Według Kryteriów Rzymskich IV zespół jelita drażliwego rozpoznaje się, jeżeli u pacjenta występuje nawracający ból brzucha przez co najmniej jeden dzień w tygodniu i pojawia się regularnie przez ostatnie 3 miesiące. Dodatkowo ból ten związany jest:
• • ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
• • ze zmianą konsystencji stolca,
• • z defekacją.

• Przyczyna zespołu jelita drażliwego nie została jednoznacznie stwierdzona, natomiast na występowanie IBS mogą mieć wpływ:
• • czynniki psychologiczne (np. depresja, stres, stany lękowe),
• • przebycie biegunki infekcyjnej,
• • zakażenia jelitowe i nadwrażliwość trzewna,
• • zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego.

• Najczęściej pojawiające się objawy występujące przy IBS to:
• • bóle brzucha,
• • zmiana konsystencji stolca,
• • wzdęcia,
• • zmiana rytmu wypróżnień,
• • gazy,
• • bolesne skurcze jelit,
• • zmęczenie,
• • dyskomfort,
• • zaburzenia nastroju.

• Objawy mogą się różnić w zależności od rodzaju IBS, dlatego wyróżniono 4 postacie zespołu jelita drażliwego:
• 1) IBS-D – (ang. „diarrhoea”, postać biegunkowa). Pacjent skarży się na częstsze wypróżnienia, a stolce maja charakter wodnisty lub półpłynny. Biegunka występuje najczęściej w godzinach porannych, po posiłku oraz podczas stresowych sytuacji.
• 2) IBS-C (ang. „constipation”, postać zaparciowa). Pacjent zgłasza rzadkie wypróżnianie (do 2 tygodniowo). Stolec oddawany jest z dużym wysiłkiem, ma twardą konsystencję oraz pojawia się uczucie niepełnego wypróżnienia.
• 3) IBS-M (mix, postać mieszana). Pacjent na zmianę doświadcza zaparć i biegunek.
• 4) IBS-U (ang. “unspecified”). Ta postać nie spełnia kryteriów pozostałych rodzajów zespołu jelita drażliwego, ale pacjent nadal odczuwa różne objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Zespół jelita drażliwego – jaka dieta?

Specyficzną dietą, która ma udowodnione działanie przy zespole jelita drażliwego jest dieta low FODMAP, która została opracowana przez naukowców z Monash Universty w Australii. Charakteryzuje się niską zawartością FODMAP, czyli Fermentujących Oligosacharydów, Disacharydów, Monosacharydów i Polisacharydów. Nadmierna fermentacja węglowodanów może powodować nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego u osób z zespołem jelita drażliwego.

Dieta FODMAP składa się z 3 etapów:

Etap 1 – eliminacja. Polega na całkowitej eliminacji produktów o wysokiej zawartości FODMAP. Zalecane jest aby ta faza trwała jak najkrócej, przeważnie jest to od 2 do 6 tygodni. Głównym celem tej fazy jest wyciszenie objawów choroby.

Etap 2 – reintrodukcja. Stopniowe wprowadzanie produktów bogatych w FODMAP. Ważne jest aby w tym okresie monitorować ewentualne objawy i samopoczucie po spożyciu nowych składników.

Etap 3 – personalizacja. Ważne jest dopasowanie indywidualnego planu żywieniowego, który będzie wykluczał tylko te produkty, które powodują niepożądane objawy.

Produkty niedozwolone w diecie low FODMAP (produkty z wysoką zawartością FODMAP):

• • warzywa np. kapusta, czosnek, por, cebula,
• • owoce np. jabłka, gruszki, śliwki,
• • nabiał bogaty w laktozę np. mleko, twaróg, mleko skondensowane,
• • substancje słodzące np. miód, ksylitol, erytrytol.

Produkty dozwolone w diecie low FODMAP (produkty z niską zawartością FODMAP):

• • warzywa np. papryka, ogórek, pomidor,
• • owoce np. truskawki, maliny, banany,
• • nabiał bez laktozy, napój migdałowy/ryżowy,
• • nieprzetworzone mięso np. indyk, wołowina, ryby,
• • substancje słodzące np. syrop klonowy, cukier stołowy.

Dokładną listę dozwolonych i niedozwolonych produktów oraz szczegółowy opis diety w zespole jelita drażliwego znajdziesz w naszym poprzednim artykule o diecie FODMAP.

Pewnie zastanawiasz się - co w takim razie można jeść przy zespole jelita drażliwego? Przygotowaliśmy zatem przykładowy dzień diety dla osób z IBS.

Przykładowy jadłospis przy jelicie drażliwym

Śniadanie – Placuszki bananowe z jogurtem kokosowym i malinami

• • Banan – 1 sztuka
• • Jaja kurze – 1 sztuka
• • Mąka owsiana – 1 łyżka
• • Olej rzepakowy – 1 łyżeczka
• • Jogurt kokosowy – 3 łyżki
• • Maliny – 1 garść

Banana rozgnieść widelcem, dodać jajko, mąkę i wszystko razem dokładnie wymieszać. Przygotowaną masę nakładać łyżką na rozgrzaną patelnię (powinno wyjść ok. 5 małych placuszków). Podawać je z jogurtem kokosowym i świeżymi malinami.

II Śniadanie – Serek bazyliowy bez laktozy ze słupkami warzyw

• • Serek śmietankowy bez laktozy – 2 łyżki
• • Świeża bazylia – 1 garść
• • Marchew – 1 sztuka
• • Czerwona papryka – 1/3 sztuki

Warzywa pokrój w słupki. Serek wymieszać z drobno posiekaną bazylią.

Obiad - Ziemniaki z jajkiem sadzonym i mizerią

• • Ziemniaki – 4 sztuki
• • Koperek – 1 łyżeczka
• • Jaja kurze – 2 sztuki
• • Oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
• • Ogórek gruntowy – 2 sztuki
• • Jogurt naturalny bez laktozy – 4 łyżki
• • Przyprawy: sól, pieprz czarny

Ziemniaki ugotować w lekko osolonej wodzie. Przygotować jajka sadzone na oliwie. Ogórki pokroić w plasterki, wymieszać z jogurtem, przyprawić do smaku. Obiad podawać z posiekanym koperkiem.

Podwieczorek – Ryżanka z truskawkami

• • Płatki ryżowe – 3 łyżki
• • Napój ryżowy – 1/2 szklanki
• • Truskawki – 1 garść
• • Orzechy włoskie – 1 łyżka

Płatki ugotować na napoju ryżowym. Podawać z pokrojonymi truskawkami i posiekanymi orzechami.

Kolacja – Sałatka z komosą, serem camembert i dressingiem

• • Komosa ryżowa – 4 łyżki
• • Pomidorki koktajlowe – 1 garść
• • Żółta papryka – 1/3 sztuki
• • Sałata rzymska – 2 garście
• • Syrop klonowy – 1 łyżeczka
• • Sok z cytryny – 1 łyżka
• • Oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
• • Ser camembert – 40 g
• • Pestki dyni – 1 łyżeczka
• • Przyprawy: oregano, pieprz czarny, sól

Komosę przygotować zgodnie z przepisem na opakowaniu. Z syropu klonowego, soku z cytryny i oliwy przygotować dressing, przyprawić oregano i pieprzem. Pomidorki pokroić na pół, paprykę w paski, a sałatę porwać na mniejsze kawałki. Warzywa wymieszać z przygotowanym dressingiem i komosą. Na wierzch sałatki ułożyć kawałki sera oraz podprażone na suchej patelni pestki dyni.

Jeżeli natomiast nie wiesz jak samodzielnie skomponować posiłki a odczuwasz nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego warto zapoznać się z naszym zestawem SOFT. Dieta ta jest łatwostrawna i sprawdzi się szczególnie u osób z zespołem jelita drażliwego w okresie biegunek. Więcej informacji na temat diety znajdziesz na naszym blogu - Wszystko o diecie pudełkowej SOFT 

Podsumowanie

Dieta przy zespole jelita drażliwego jest bardzo istotna aby pozbyć się uciążliwych objawów i dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Odpowiednie żywienie wpływa na jakość życia oraz dobre samopoczucie. Jako wsparcie leczenia warto także zadbać o odpowiednią ilość snu, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie spożywania alkoholu i palenia tytoniu, które mają wpływ na przebieg choroby.

Jeśli masz dodatkowe pytania zachęcamy do kontaktu z dietetykiem Body Chief pod numerem telefonu +48 601 444 466 lub adresem e-mail [email protected]

Bibliografia:

• https://dietetykanienazarty.pl/b/dieta-low-fodmap-przykladowy-jadlospis-produkty-przepisy
• https://www.monashfodmap.com/blog/
• „Jelito drażliwe. Leczenie dietą.” Hanna Stolińska (2021)