Stewia - czym jest, jakie są jej właściwości i zastosowanie?

Stewia jest substancją słodzącą naturalnego pochodzenia, która może być stosowana w kuchni jako zamiennik cukru. Czym dokładnie jest stewia i jakie ma właściwości, że jest uznawana za zdrowszą alternatywę białego cukru?

• Spis treści:
  
• Czym jest stewia?
• Skład stewii
• Metabolizm glikozydów stewiolowych
• Właściwości stewii
• Czy stewia jest zdrowa?
• Stewia – przeciwwskazania
• Stewia – skutki uboczne
• Stewia – opinie

Przeczytaj również: Czym zastąpić cukier - zdrowe i najlepsze zamienniki

Czym jest stewia?

Stewia, z łacińskiego Stevia rebaudiana, to roślina uprawiana głównie w Ameryce Południowej. Liście stewii zawierają glikozydy stewiolowe, które charakteryzują się bardzo wysoką słodkością, praktycznie zerową wartością kaloryczną i odpornością na obróbke termiczną do 200 st.C. Dodatkowo słodziki produkowane ze stewii nie powodują próchnicy, dzięki czemu jest ona uznawana za znacznie zdrowszą od białego cukru.

Warto zauważyć, że glikozydy stewiolowe obecnie wykorzystuje się w wielu produktach spożywczych, np. napojach, lodach, cukierkach, batonikach czy czkoladzie. Na etykiecie oznacza się je symbolem E-960. Wchłanianie substancji z liści stewii nie powoduje wzrostu glukozy we krwi, dlatego jest to produkt w pełni bezpieczny dla osób z cukrzycą.

Skład stewii

Suszone liście stewii są bogatym źródłem wielu składników odżywczych, które mają korzystne działanie na organizm człowieka. Wartość energetyczna suszonych liści wynosi 2,7 kcal/g. Głównym makroskładnikiem występującym w stewii są węglowodany, które stanowią 50 – 60% suszonego surowca. Ponadto w składzie znajdują się również białka, błonnik pokarmowy oraz tłuszcze. Stewia zawiera wiele wartości odżywczych, m.in:

• - wapń,
• - potas,
• - sód,
• - magnez,
• - żelazo,
• - fosfor,
• - cynk,
• - selen,
• - miedź,
• - mangan,
• - witamina B2,
• - witamina C,
• - kwas foliowy.

Stewia charakteryzuje się także obecnością składników przeciwutleniających, takich jak: kwasy fenolowe, kwasy chlorogenowe, flawonole i flawony. Glikozydy, czyli substancje nadające stewii słodki smak, są substancjami organicznymi, które zawierają cząsteczkę węglowodanową połączoną z częścią aglikonową. Z liści stewii wyizolowano i zidentyfikowano ponad 30 glikozydów stewiolowych, m.in.: stewiozyd, rebaudiozyd, stewiolbiozyd. Stanowią one ok. 15% zawartości produktu. Najliczniej występującymi glikozydami stewiolowymi są stewiozyd oraz rebaudiozyd, które odznaczają się 250–450-krotnie większą słodkością w porównaniu do sacharozy.

Metabolizm glikozydów stewiolowych

Metabolizm glikozydów stewiolowych jest inny niż metabolizm sacharozy, co sprawia, że nie dostarczają one organizmowi kalorii. Glikozydy nie są trawione. Przy udziale bakterii z rodzaju Bacterioides ulegają jedynie rozkładowi w jelicie grubym do stewiolu i glukozy. Uwolniona glukoza nie jest wchłaniana i metabolizowana, a co za tym idzie − nie dostarcza energii i kalorii. Stanowi ona jedynie pożywkę dla bakterii znajdujących się w jelicie grubym. Nieznaczna ilość stewiolu z rozkładu glikozydów jest wchłaniana i przekształcana w wątrobie do glukuronidu, który jest usuwany z organizmu wraz z moczem. Pozostała część stewiolu wydalana jest z kałem.

Właściwości stewii

Najważniejszą zaletą stewii jest to, że jest bezkaloryczna. Dlatego została uznana za świetny zamiennik cukru oraz innych substancji słodzących. Poza właściwościami słodzącymi stewia wykazuje również szerokie działanie prozdrowotne. Stewiozyd będący składnikiem stewii charakteryzuje się działaniem hipoglikemizującym, a stewiol hamuje wchłanianie glukozy w jelicie cienkim. Badania naukowe udowodniły, iż stewia wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi w przypadku chorych z łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym. Stewia wykazuje również właściwości przeciwpróchnicze, antybakteryjnie i grzybobójcze. W porównaniu z sacharozą stewia nie wpływa na pojawienie się zmian próchnicowych w jamie ustnej. Liczne badania wskazują, że stewia posiada silne właściwości antybakteryjne przeciw szerokiej gamie bakterii chorobotwórczych oraz grzybobójcze i hamujące wzrost drożdży. Posiada również właściwości uniemożliwiające rozwój infekcji wirusowych, a w szczególności wszystkich czterech serotypów ludzkiego wirusa HRV, odpowiedzialnych za zapalenia żołądkowo-jelitowe. Odznacza się także działaniem przeciwzapalnym, immunostymulującym oraz przeciwutleniającym.

Czy stewia jest zdrowa?

Stewia oprócz korzystnego wpływu na codzienną dietę cukrzyków oraz osób odchudzających się, wykazuje wiele innych pozytywnych właściwości. Dużą zaletą stewii jest to, iż nie ulega fermentacji w jelicie. Jest to szczególnie istotne w diecie osób z kandydozą, czyli przerostem grzybów typu Candida albicans w organizmie. Takie osoby muszą ograniczać spożywanie cukrów fermentujących w codziennej diecie.

Stewia wykazuje również pozytywne działanie na uzębienie. Spożywanie produktów bogatych w cukier powoduje powstawanie płytki nazębnej tworzonej przez bakterie. Produkowane przez nie kwasy niszczą szkliwo, co w konsekwencji może prowadzić do powstawania ubytków, zapalenia dziąseł i tworzenia się kamienia. W przypadku stewii proces ten nie zachodzi ze względu na brak fermentacji. Oznacza to, że słodzik ten jest całkowicie bezpieczny dla zębów, a nawet może wspomóc ich zdrowie. Popularne jest płukanie jamy ustnej naparem przygotowanym z suszonych liści. Producenci past do zębów praktykują również dodawanie stewii do swoich produktów.

Stewia – przeciwwskazania

Na podstawie wyżej wymienionych zalet stewii można by wysnuć wniosek, że ma ona wyłącznie korzystne działanie. Czy jednak jest tak naprawdę? Specyficzny, gorzkawy smak stewii może być dla wielu osób sporą przeszkodą, gdyż bywa on wyczuwalny w deserach czy napojach. Wrażliwość na smak jest zależna w dużej mierze od indywidualnych predyspozycji, składu glikozydów stewiolowych w danym produkcie, a także od tego do czego słodzik będzie stosowany.

Bezpieczna dawka glikozydów stewiolowych wynosi 4 mg/dobę na każdy kilogram masy ciała. Przykładowo dla osoby ważącej 50 kg będzie to dawka 200 mg, czyli 0,2 grama. Nie należy tej ilości przekraczać. Badania wykazują, iż regularne nawet codzienne spożywanie mniejszych ilości nie powinno mieć żadnego negatywnego wpływu na zdrowie. Istotnym przeciwwskazaniem do stosowania stewii mogą być problemy z nerkami - z powodu obecności w liściach dużej ilości szczawianów powinny ich unikać osoby obarczone ryzykiem wystąpienia kamicy nerkowej. Wiele osób zadaje sobie również pytanie - czy można spożywać stewię w ciąży. Jest ona uważana za produkt bezpieczny w tym okresie ciąży, jak i w trakcie laktacji. Spożywana w odpowiedniej ilości jest dla ciężarnych bezpieczna, szczególnie w przypadku jeśli rozwinęła się u nich cukrzyca ciążowa.

Stewia – skutki uboczne

Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności przeprowadził liczne badania toksykologiczne, które nie dowiodły, aby stosowanie stewii mogło mieć działanie toksyczne. Jej spożywanie jest zatem bezpieczne. Dane oparte na badaniach naukowych wskazują, że glikozydy stewiolowe nie wykazują działania rakotwórczego. Kupując dostępne na rynku preparaty stewii warto czytać etykiety, ponieważ bardzo często zawierają one dodatek innych związków intensywnie słodzących, co znacząco obniża wartość odżywczą stosowanego produktu.

Stewia – opinie

Wbrew częstym opiniom, nie jest prawdą, że stewia to substancja słodząca, którą można bezkarnie i bez limitu dodawać do napojów czy deserów. Zaleca się, aby nie przekraczać wskazanej dziennej dawki. U wielu osób stewia sprawdza się doskonale jako zamiennik cukru i przez to ich stan zdrowia się poprawia, np. w przypadku osób z cukrzycą. Również u osób odchudzających się stewia jest pomocna w hamowaniu chęci podjadania słodkich przekąsek, gdyż sama jest bardzo słodka i zaspokaja chęć na słodycze. Jest świetnym dodatkiem do deserów, dzięki czemu osoby na diecie redukcyjnej nie muszą całkowicie rezygnować ze słodkich posiłków. Dzięki tym właściwościom stewii, odchudzanie dla wielu osób jest przyjemniejsze i pozwala osiągnąć lepsze efekty niż w przypadku całkowitego wyłączenia substancji słodzących lub stosowaniu aspartamu.

Jeśli masz dodatkowe pytania zachęcamy do kontaktu z dietetykiem Body Chief pod numerem telefonu +48 601 444 466 lub adresem e-mail [email protected]